Giải mã cú 'rẽ trái' bất ngờ của Tổng thống Philippines

"Tôi sắp đưa ra quyết định quan trọng giữa tôi và Mỹ", Tổng thống Duterte mới đây phát biểu. Những lời cảnh báo liên tiếp kiểu như thế này của ông Duterte tỏ rõ xu hướng xa rời bằng hữu lâu năm Mỹ mà nhích lại với "bạn mới" China đang làm Mỹ sốt ruột.

"Anh lên ý tưởnrg tập trận phổ biến. Còn China không muốn điều đó. Tôi thông báo cho anh nhân thức rằng đây sẽ là cuộc tập trận chung cuối cùng giữa Philippines và Mỹ. Cuộc cuối cùng nhé", ông Duterte đã dội gáo nước lạnh tham gia Mỹ như thế trước thềm cuộc tập trận tầm thường sắp đến giữa 2 đồng chí lâu năm. Cuộc tập trận này đã mở đầu diễn ra từ hôm 4.10.

Ông Duterte cũng nói trắng ra rằng ông chỉ có 2 chọn: trao đổi (ý kiến) hay đấu tranh khi đương đầu với Trung Quốc trong yếu tố Hồ Đông. Hãng truyền thông ABC dẫn lời ông tuyên bố: "Philippines mà đấu tranh Đương Đầu China thì chỉ có thất bại hoàn toàn. Thế nên chúng tôi điều đình".

Dẫu lên chỉ huy Philippines vào thời gian nhịn nhường như rất dễ dàng để cùng Mỹ gây sức ép mạnh lên China (ngay trước phán quyết của Tòa trọng tài trong vụ kiện do Philippines đâm đơn, bác bỏ chủ quyền bất hợp pháp mà TQuốc tuyên bố trên Đại dương Đông), ông Duterte lại chỉ đạo Philippines rẽ sang một con đường hoàn toàn khác với những người tiền nhiệm của ông. Con đường đó đang làm cho lung lay chính sách quan trọng xoay trục sang châu Á của Mỹ.

Tổng thống Phililppines, ông Duterte đang xua tay với Mỹ. Reuters

ABC dẫn lời nhà phân tách chính trị Richard Heydarian phản hồi: "Chỉ một tay ông Duterte đã đủ làm cho xói mòn ý tưởnrg của Mỹ trong việc kháng cự China. Nhà chỉ đạo Philippines đã làm cho Washington giờ đây rất không dễ dàng để có thể vận động áp lực ngoại giao trong khu vực để gây áp lực lên China trên nền phán quyết của Tòa trọng tài".

Sau những tuyên bố gây sốc, những ngôn trong khoảng "dị thường", những lời nói đi nói lại lắm mâu thuẫn, những thay đổi chế độ 180 độ của ông Duterte, phổ biến người đang nghĩ là nhà chỉ huy này nhường nhịn như đang hành động theo cảm tính.

Nhưng rộng rãi nhà phân tách không nghĩ như vậy. ASEAN không đồng thuận gây sức ép với Trung Quốc tuân hành phán quyết của Tòa trọng tài túc trực. Philippines cũng không thể dựa vào Mỹ để ủng hộ các hành động quân sự trên Biển Đông. chậm triển khai là đánh giá của chuyên gia bình an Matthew White, người chuyên tư vấn cho các doanh nghiệp và chính phủ tại Philippines.

Ông giải thích ký hợp đồng phù hợp tác quân sự giữa Mỹ và Philippines chỉ ứng dụng cho riêng trường phù hợp phòng vệ, không áp dụng khi Philippines tấn công, cũng không áp dụng cho những lãnh thổ mâu thuẫn như bãi cạn Scarborough.

Thế là ông Duterte đã bẻ tay lái mà quay sang đẩy mạnh quan hệ với TQuốc và cả Nga. Ông muốn thương thảo việc tìm vũ khí và đầu tư hạ tầng tham gia Philippines.

Chính quyền Trung Quốc tức khắc biển hởi ca tụng chính sách của ông Duterte, gọi đây là bước ngoặc mới, rằng mặt trời sẽ chiếu sáng rực rỡ trong quan hệ 2 nước.

Nhưng Tổng thống Duterte cũng sẽ không thể tách rời Mỹ quá xa. Một cuộc tìm hiểu hồi năm 2015 cho thấy Philippines là nước ủng hộ Mỹ nhất nhân loại. Áp lực từ nội địa sẽ làm cho ông phải duy trì quan hệ đồng minh với Mỹ.

Mỹ đang lo âu sau một thời điểm dài duy trì quan hệ đồng chí bình ổn với Philippines. Trong ảnh là Tổng thống Mỹ Barack Obama với người đồng cấp Benigno Aquino khi ông đến thăm Philippines hồi năm 2014. Mối quan hệ đó đang thay đổi kể trong khoảng khi ông Duterte lên thay thế ông Aquino. Reuters

Nhà phân tách Heydarian nhận xét: "Quân đội Philippines sẽ không thoải mái với việc hoàn thành quan hệ với quân đội Mỹ bằng bất kỳ bí quyết nào, nhất là trong bối cảnh họ mang lối suy nghĩ đối lập với China, nước được xem là mối ăn hiếp dọa an toàn số 1 cho Philippines".

Thành ra nên theo Heydarian, sẽ không dễ dàng lòng có chuyện ông Duterte cắt đứt hoàn toàn quan hệ với Mỹ. Nhà phân tích Heydarian phản hồi ông đang sử dụng chiêu bài xa Mỹ, xích lại China để gây áp lực với đồng minh lâu năm của mình.

Heydarian cho rằng sự cung cấp mà Mỹ bỏ ra cho Philippines trong khoảng trước tới nay là quá bé nhỏ nếu đem so với những khoản cung cấp bạc tỉ USD mà Mỹ đã đổ cho những nước không phải là đồng chí truyền thống như Bạn nào Cập, Thổ Nhĩ Kỳ và Pakistan. Chỉ trong năm 2015, những nước này đã chiếm được 60 triệu đô la Mỹ trong khoảng Mỹ. Một đối tác tỏ ra quá vững bền, quá cam đoan, quá đáng tin tưởng thỉnh thoảng không được chăm sóc.

Thế nên sau cuộc tập trận mà ông Duterte tuyên bố là sau cuối với Mỹ, ông sẽ sangTrung Quốc bàn bạc chi tiết các phù hợp tác giữa 2 nước. Đây hẳn sẽ là một trong những chuyến công du của một chỉ huy Philippines được cả trái đất theo dõi sát sao nhất.

Kiều Oanh

Có thể bạn quan tâm: tinmoinhat